Vist BBAT

Maandblad voor de aquarium-, terrarium- en vijverliefhebber
Visit BBAT
(Ga terug met de knop "Vorige")
Publicatie
Jaargang 54/09:220
Onderwerp Vijver in beton
Men vraagt ons wat ...
 
Geachte Heer de Batist,
Ik heb een groot aquarium in beton. Jaren geleden laten maken door een ‘vriend’ die het toen voorstelde als de oplossing voor cichlidenaquaria. Een waardevol alternatief voor dik glas. Ruim twee jaar geleden is het echter plots beginnen lekken aan de voorruit (er zit alleen een voorruit in). Toen ik die bewuste vriend hierover opbelde vertelde hij me doodleuk dat hij zijn betonaquaria allang allemaal had weggedaan omdat ze allemaal wel iets bleken te mankeren na verloop van tijd. Dat ding uitbreken in mijn huiskamer die toen zelf net gerenoveerd was zag ik echter niet zo zitten. Na een jaar verschenen er echter nog meer lekjes en nu heb ik zelfs een barstje in de achterwand geconstateerd. Uw verhelderend verhaal over een houten aquarium bracht mij ertoe om de barsten met TEK-7 te proberen te dichten. Dat haalde zo goed als niets uit. Hoewel ik het twee volle dagen liet uitharden kon die siliconenkit er toch zo terug afgetrokken worden.
Bestaat er misschien nog een ander soort lijm om dit aquarium toch te herstellen ? Alvast bedankt voor de moeite.
J.M. - Solré-sur-Sambre
 
Het klopt inderdaad dat betonconstructies, zeker als ze eenzijdig belast worden, steeds stuk gaan. Dat is ook zo in vijvers. Dat gebeurt zelfs af en toe bij bruggen en autostrades? Beton is immers een mengsel dat niet steeds dezelfde samenstelling heeft. Het percentage en de aard van de vulstof die bij het cement wordt gevoegd, hebben onvermijdelijk invloed op het uiteindelijke resultaat. Voor een aquarium moet uiteraard waterdicht beton vervaardigd worden. In de betontechnologie wordt dan van kwaliteit B 17,5 gesproken, wat staat voor een cementgehalte van 280-320 kg/m3. Voor vijvers moet het beton ook nog tegen vorst bestand zijn en dan is kwaliteit B 22,5 vereist. Hier is het vereiste cementgehalte tussen 300 en 360 kg/m3. Dit ter info want het is beter deze techniek noch voor vijvers, noch voor aquaria aan te wenden. Houdt men zich niet aan deze normen dan is de kans op problemen vrij reëel. Ik heb het overigens nooit zo opgehad met die betonnen aquaria. Voor zover ik het begrepen heb, ging het hier vooral om de kostprijs van het glas uit te sparen. Van bodemplaat, zij- en achterwanden zie je immers niets en die kunnen dan desnoods in een ander materiaal uitgevoerd worden. We krijgen dan wel een veel zwaarder aquarium. Die wanden en bodemplaat moeten toch een minimale dikte hebben van 20 tot 25 mm. Beton weegt bovendien maar een beetje lichter dan glas (2300-2500 kg/m3 versus 2600 kg /m3). Een stevig onderstel in zware meubelbuis is hier dan een absolute noodzaak.
Wat uw probleem betreft zijn er verschillende oplossingen. Om te beginnen is er een door de firma Novatech® (dezelfde die TEK7 produceert...) aangeboden lijm die op alle natuursteen hecht. Hij heet ROCK7 en het zou een ideale oplossing zijn ware het niet dat ergens achteraan een oranje vierkantje, met een zwart St.-Andrieskruis erop, de aandacht trekt. Hij is dus giftig. Hij bevat Methyl (2-butanoximino) silaan. Ik weet niet hoe giftig dat is maar ikzelf voel niet de minste behoefte om vissen daaraan bloot te stellen. Vooral niet omdat er voor betonnen aquaria en vijvers een betere, goedkopere oplossing bestaat.

Een waterval in beton in een beton-vijver. Hersteld met een plasticbuis. Mooi is anders. Het illustreert perfect dat betonconstructies steeds onder-mijnd worden.
(Foto: Peter de Batist)
Het zal in uw geval namelijk volstaan aan het gevulde aquarium een kleine hoeveelheid bentoniet toe te voegen. Bentoniet is een kleimineraal uit de montmorilloniet/smectiet-groep. Deze kleimineralen ontstaan door de erosie van rotsen door water. Er wordt jaarlijks zowat 10-15 miljoen ton gedolven die in diverse industrieën een toepassing vindt. De partikels waaruit deze mineralen zijn opgebouwd zijn uiterst klein: schijfjes van 200-500 nm x 0,95 nm dik (1 nm (nanometer) = 10 -9 m of 1 miljardste meter). Binnenin hebben deze schijfjes die opgebouwd zijn uit silicium, aluminium, ijzer, magnesium, kalium, calcium en natrium, een negatieve lading, terwijl ze aan de randen een positieve lading uitstralen. Hierdoor bezitten ze een groot ionenwisselend vermogen. Een eigenschap waarvan voornamelijk in de landbouw gebruik gemaakt wordt, voor het vruchtbaar maken van cultuurland. Naast de voornoemde mineralen kunnen er in de diverse smectieten namelijk nog 60 andere mineralen sporengewijs voorkomen. Voor dit specifiek doel is dat natuurlijk niet van belang, maar zo begrijpt u tegelijkertijd dat de introductie van kleine hoeveelheden kleimineralen van deze specifieke groep in uw aquariumbodemgrond een welkome stimulans voor de aanwezige planten betekent. Ik vermeld het terloops omdat vele aquariumproducten de gewone klei aanwenden. Dat zijn echter kleimineralen van de kaolinietgroep en hierbij gebeurt niet alleen die ionenwisseling niet, maar bovendien is het mineraalgehalte minder gediversifieerd.
Bentoniet heeft echter nog een belangrijke eigenschap die we voor ons specifiek doel – het dichten van een betonnen aquarium – goed kunnen gebruiken. Deze klei kan namelijk 8-15 x zijn eigen volume aan water opnemen. Dit enorme zwelvermogen, waarna een vrij stugge maar toch nog enigszins elastische massa ontstaat, kan elke barst in betonnen aquaria of vijvers (foto 2) volledig en duurzaam dichten.
Bentoniet is evenwel niet in het klassieke aquariumaanbod te vinden, maar een goed tuincentrum zou het toch in zijn gamma moeten hebben. Heeft u slechts een klein beetje nodig (de minimumverpakking is 5 kg) dan kunt u zich ook behelpen met de klassieke grijze absorberende kattenbakvulling die voor een groot deel uit bentoniet bestaat. Meestal van een minderwaardige kwaliteit, maar het is toch de moeite van het proberen waard. De pet-industrie is overigens slechts één van de vele afnemers van dit product. Het mineraal wordt ook in de petroleumindustrie gebruikt in suspensie, en wel om de boorkoppen in boortorens te smeren en af te koelen. Vervolgens komen de verfindustrie, de cosmetica, de voeding en ... de aanleg van vijvers.
Het zwelvermogen van deze klei kan inderdaad ook gebruikt worden om lekken in vijvers te dichten maar tegelijk om vijvers aan te leggen zonder gebruik te maken van geomembraan. Hoewel er met deze werkwijze ook enkele beperkingen zijn. We kunnen namelijk met bentoniet geen rechtopstaande wanden maken.
Ook de schuine hoek is beperkt. Een helling van 15 % is wel het maximum. We kunnen met andere woorden geen koi-vijver genereren maar voor een natuurvijver die toegankelijk is voor diverse amfibieënsoorten is het de gedroomde oplossing. Het aanleggen van een dergelijke vijver is vrij eenvoudig. Hij moet een 20-25 cm dieper uitgegraven worden dan het niveau dat men uiteindelijk wenst. Het bentoniet wordt vervolgen gemengd met de bodemgrond naar rato van 25 kg/m2 bodemoppervlakte voor zandige grond. Voor leem en kleibodems mag het gehalte wat minder zijn. Na zorgvuldig mengen mag deze laag met 20 cm bodemsubstraat opgevuld worden. Vervolgens kan er water in en het zwelproces start ogenblikkelijk. Na een dag hebben we een volledig waterdichte kuip. Die het best met inheemse water- en moerasplanten kan begroeid worden. Ze zullen zich heerlijk voelen in dat kleibed. Doen maar!

Een betonvijver moet, om een beetje kans van slagen te hebben, aan drie voorwaarden voldoen: de hellingshoeken moeten voldoende schuin zijn; het beton moet van een water-dichte kwaliteit zijn; gebruik ronde vormen, want die weerstaan het best de zijwaartse druk.
(Foto: Peter de Batist)