Vist BBAT

Maandblad voor aquarium- en terrariumkunde
Visit BBAT
(Ga terug met de knop "Vorige")
Publicatie
Jaargang 54/10:248
Onderwerp Zeetubifex
Men vraagt ons wat ...
 
Geachte Heer De Batist,

Op dinsdag 18 april tijdens onze wekelijkse babbelvergadering bracht een van de leden, in het bezit van een zeeaquarium volgend probleem met levend bewijs naar voren:
Gedurende de laatste 2 maanden stelt hij regelmatig het voorkomen vast van kleine rode wormpjes ( zie tevens videoprints van microscoop opnamen in bijlage) die wanneer ze opgemerkt worden, telkens worden uitgevangen.

"Zeetubifex"
Foto: Eddy Vermeulen
Daar dit hem enigszins verontrust bracht hij ditmaal een staal van deze wormpjes mee. De aanwezige zeeaquarianen konden geen uitsluitsel geven. Vandaar onze dringende oproep naar u toe voor enige toelichting betreffende aard en schadelijkheid van deze minuscuul kleine diertjes. Indien storend voor het zeeaquarium, hoe deze dieren uitroeien, met welke middelen? Dit bij gebruik van medicijnen zonder schade te veroorzaken aan het aquariumbestand.
Overzicht van het getroffen zeeaquarium:
inhoud: 900 liter
waterwissel: 1000 liter vers zeewater (Yerseke) /3-4 weken in stappen van 200 liter per keer.
nitraat en fosfaat: niet meetbaar.
lagere dieren: veel lederkoraal, poliepen, levend steen
vissen: 8 waaronder: 3 doktersvissen; 1 bispinosus; 1 rifwachter, 2 juffers
Hopelijk kan je spoedig uitsluitsel geven in verband met eventuele schadelijkheid en indien nodig bestrijding van deze opkomende wormenplaag?
 
Het is toch vreemd dat telkens wanneer er iets onbekends de kop opduikt men onvermijdelijk gaat denken aan een plaag die dan bestreden of uitgeroeid moet worden. Een gevolg van maatschappelijke druk denk ik. Iets dat ik bij mij volledig heb uitgeschakeld. Immers, in totaal komen ruim 30000 soorten wormachtige wezens in de zee voor. Het is dus niet meer dan normaal dat sommige daarvan ook met levend steen geïntroduceerd worden. Het is eigenlijk eenvoudig na te gaan of deze parasitair zijn. De wormen worden meestal ondergebracht in twee grote groepen, de rondwormen of Nematoda en de gelede wormen of Annelida. Naast een aantal kleinere groepen overigens waarvan alleen de trilhaarwormen of Planaria wat last kunnen berokkenen. Aan deze plaaggeestjes en hun controle heb ik vorig jaar een uitgebreide casestudy geweid. Bij de Nematoda komen heel wat parasitaire vormen voor maar ook soorten die vrij rondzwemmen of in de bodem vertoeven. Ze hoeven dus niet specifiek parasitair te zijn maar het is wel beter er de nodige aandacht aan te besteden, voor in het geval dat... Bij de Annelida zijn de parasitaire vormen beperkt tot de lintwormen of Cestoda en de bloedzuigers of Hirudinea. De eersten komen alleen als inwendige parasieten voor en bloedzuigers komen bij mijn weten niet voor in de zeeën. Alle andere gelede wormen leven doorgaans van detritus of van kleine kreeftjes die in de bodem voorkomen. De gelede wormen worden naast Cestoda of Hirudinea verder opgesplitst in de Polychaeta of zeeborstelwormen, en de Oligochaeta wat letterlijk betekent: borstelarme wormen. Op de microscoopfoto meen ik duidelijk een vertegenwoordiger van die laatste groep te herkennen. Geen paniek dus, het is eigenlijk gewoon een uiting van biodiversiteit.
Die groep van de Oligochaeta wordt in boeken over zeeaquarium overigens zelden genoemd, zodat de leek die toch wel wat leest terecht zou kunnen concluderen dat ze niet in de zee vertoeven en dat de dieren die u aantrof tot de rondwormen behoren. Het is zo dat we hier de ons bekende regenwormen, maar ook de Tubifex terugvinden. Ik heb over dit onderwerp nog even ruggespraak gehouden met Dr Jan Govaert van het K.B.I.N. Hij vertelde mij dat Oligochaeta zeer regelmatig in zeewater voorkomen maar dat het aantal specialisten die op wereldbasis hiermee bezig zijn op de vingers van één hand geteld kunnen worden. Hij kon met dus slechts enkele namen doorgeven met het oog op het bekomen van wat determinatieliteratuur.

Tubifex rivularis, een gekende gelede worm.
Foto: Gérard Klauner


De vuurworm Hermodide carunculata komt in zowat alle tropische zeeën voor.
Foto: Peter de Batist.

Wie verder het onderwerp wormen wat wil uitdiepen verwijs ik naar de desbetreffende rubrieken in de Mergus’ zeewateratlassen. Daar zal men dan lezen dat de klasse van de zeeborstelwormen in twee orden opgesplitst worden: de Errantia of vrijlevende wormen en de Sedentaria of vastzittende wormen. Tot de laatste groep behoren de kokerwormen waarvan het iedereen duidelijk is dat ze niet parasitair zijn. Verder worden er enkele soorten Errantia gesignaleerd die zo groot worden en bovendien erg mooi zijn dat het verzorgen in een aquarium wel iets aparts heeft. Meestal zal dat beperkt blijven tot een speciaal aquarium, want die grote soorten zijn soms rovers, hoewel hun dieet beperkt blijft tot kreeftachtigen en verder zijn het natuurlijk ook prima aaseters. Wandelende vuilbakken van het rif als het ware. Zo verschenen er een 5-tal jaar geleden berichten in “Das Aquarium” over het voorkomen van tot 2 m lange Palolo-wormen (Palolo siciliencis) in aquaria. Dieren die vooreerst niet opgemerkt werden omdat ze nocturaal zijn en in de dag in de bodem vertoeven. Een dode vis verdwijnt echter zonder voor ammoniumklappen te zorgen. Ik heb het geluk gehad in die periode ook zo’n exemplaar te kunnen bekijken dat iemand in een overgenomen zeeaquarium aantrof. Dit dier was echter “slechts” 120 cm lang. Verder heb ik op Madera 3 jaar geleden de zeer mooi rood gekleurde Hermodice carunculata of vuurworm kunnen fotograferen.
Om nog even op uw wormpjes terug te komen, ik meen dat ik in “Het Zeeaquarium” ooit een artikeltje heb gelezen over “zeetubifex” die door een liefhebber op een speciale manier werd verzameld om zijn aquariumvissen als afwisselingvoer aan te bieden. Ik denk dat de diertjes in uw aquarium hiermee sterk verwant zijn.
Nog veel genoegen met uw zeeaquarium.